Μέτρηση βασικού μεταβολισμού

Ο Βασικός Μεταβολισμός (BMR) αντιπροσωπεύει το ρυθμό με τον οποίο ο οργανισμός δαπανά ενέργεια -δηλαδή τις θερμίδες που απαιτούνται για την διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών του σώματος μας όπως είναι η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, η αναπνοή και η λειτουργία της καρδιάς σε απόλυτη ηρεμία. Πιο απλά είναι ο αριθμός των θερμίδων που καταναλώνει ο άνθρωπος ημερησίως όταν είναι ξύπνιος αλλά σε ηρεμία, χωρίς να κάνει κάποια δραστηριότητα. Το ποσό της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης (θερμίδες ανα ημέρα) διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ο BMR μετράται ύστερα από 12ωρη νηστεία και σε συνθήκες απόλυτης ηρεμίας, συνήθως αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα. Επειδή, όμως, οι προϋποθέσεις για τον υπολογισμό του είναι πολλές και δύσκολα επιτεύξιμες, εκείνο που συνήθως υπολογίζεται είναι ο Μεταβολικός Ρυθμός Ηρεμίας (resting metabolic rate, RMR), ο οποίος είναι περίπου κατά 10–20% υψηλότερος από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό (BMR) και μετράται όταν το άτομο είναι σε κατάσταση ηρεμίας σε ένα άνετο περιβάλλον, χωρίς όμως να είναι απαραίτητη η νηστεία για 12 ώρες. Ο BMR αλλα και ο RMR επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως το φύλο, η ηλικία, το σωματικό βάρος, η σύσταση σώματος, η διατροφική κατάσταση, ορμονικοί παράγοντες, τα γονίδια, η άσκηση κ.α.

Φύλο. Το φύλο επηρεάζει τον Βασικό Μεταβολισμό. Οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη μυϊκή μάζα και ένα χαμηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους, με αποτέλεσμα ένα υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό από ό, τι οι γυναίκες. Ο BMR των γυναικών είναι κατά 5-10% χαμηλότερος σε σύγκριση με αυτόν των αντρών του ίδιου ύψους και βάρους.

Ηλικία. Η αύξηση της ηλικίας επιδρά αρνητικά στον Μεταβολισμό καθώς όσο μεγαλώνουμε αυτός μειώνεται. Πιο συγκεκριμένα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, όπου παρατηρείται η μέγιστη βιολογική και σωματική ανάπτυξη, είναι ιδιαίτερα αυξημένος άρα και αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις των ατόμων αυτής της ηλικίας. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ενήλικα παρατηρείται σταθερή μείωση του βασικού μεταβολισμού, η οποία υπολογίζεται σε 2%-3% περίπου για κάθε δεκαετία.

Βάρος σώματος. Όσο βαρύτερος είναι κάποιος, τόσο υψηλότερο είναι το BMR του. Η συντήρηση ενός βάρους 100 kg απαιτεί περισσότερες θερμίδες από ότι ενός 60 kg . Οι αυξημένες θερμιδικές ανάγκες όμως σε έναν οργανισμό με υψηλότερο βάρος δεν σημαίνει αυτόματα ότι ο Μεταβολισμός αυτός είναι και γρήγορος.

Σύσταση σώματος. Όσο πιο αυξημένο είναι το ποσοστό της μυϊκής μάζας σε ένα σώμα, τόσο πιο αυξημένος είναι και ο μεταβολικός ρυθμός. Έτσι οι αθλητές εμφανίζουν περίπου 5% υψηλότερο ΒΜR σε σχέση με μη αθλητές, λόγω της μεγαλύτερης μυϊκής μάζας που διαθέτουν.

Ορμονικοί Παράγοντες. Οι ενδοκρινείς αδένες εκκρίνουν ορμόνες που αποτελούν βασικούς ρυθμιστές του μεταβολισμού. Τετοιες ορμόνες είναι οι θυροειδής, η γλυκαγόνη, ινσουλίνη, κορτιζόλη κ.α. Οι γυναίκες, είναι περισσότερο από τους άνδρες ορμονοεξαρτόμενες, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει υψηλή μεταβολή του μεταβολισμού προς τα πάνω ή προς τα κάτω όταν στον οργανισμό υπάρχουν ορμονικές διαταραχές. Στον υπερθυρεοειδισμό παρατηρείται αύξηση του μεταβολισμού κατά 50%, ενώ αντίθετα κατά τον υπορθυρεοειδισμό μείωση κατά 50%

Διατροφή. Οι περιοριστικές δίαιτες απώλειας βάρους χαμηλές σε θερμίδες (υποσιτισμός) μπορούν να προκαλέσουν μείωση στο BMR σας μέχρι και 20 %

Άσκηση. Η άσκηση μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αύξηση του Βασικού Μεταβολισμού. Η άσκηση αντιστάσεων αυξάνει το BMR μακροπρόθεσμα λόγω αύξησης της μυϊκής μάζας.

Όταν γνωρίζουμε το βασικό μεταβολισμό μπορούμε να υπολογίσουμε ακριβώς πόσες θερμίδες χρειάζεται κάποιος την ημέρα για απώλεια, διατήρηση ή αύξηση του σωματικού βάρους.

Η μέτρηση αυτή είναι σημαντική στην περίπτωση απώλειας βάρους αλλά και στην περίπτωση που γυμνάζεται κάποιος και θέλει μειώσει το σωματικό λίπος. Έτσι θα μπορούμε να υπολογίσουμε τις θερμίδες που θα πρέπει να έχει το πρόγραμμα διατροφής προκειμένου να μειωθεί λίπος και όχι μυϊκή μάζα.

Η μέτρηση γίνεται με τη χρήση μιας ειδικής συσκευής Έμμεσης Θερμιδομετρίας ( Fitmate της Cosmed). Η συσκευή Fitmate, είναι ένα ειδικό μηχάνημα ανάλυσης αερίων μέσω του οποίου γίνεται μέτρηση των καύσεων του σώματος, των θερμίδων δηλαδή που καίμε.

O εξεταζόμενος, αναπαύεται σε ένα κρεβάτι, εφαρμόζεται μια ειδική αποστειρωμένη μάσκα στο πρόσωπο του και εισπνέει και εκπνέει σε συνθήκες απόλυτης ηρεμίας για χρονικό διάστημα 12-15 λεπτά. Η συσκευή μετράει το οξυγόνο που εισπνέει ο εξεταζόμενος καθώς επίσης και το ποσοστό οξυγόνου στην εκπνοή. Βάσει του λόγου αυτού προσδιορίζονται με ακρίβεια τα εξής:

• Άτομα που ακολουθούν δίαιτα αδυνατίσματος.
• Άτομα που προσλαμβάνουν εύκολα βάρος, χωρίς να τρώνε πολύ.
• Αθλητές.
• Άτομα που πάσχουν από: Υποθυρεοειδισμό, Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών και παχυσαρκία.
• Εγκυμονούσες και Θηλάζουσες.

Η συσκευή Fitmate είναι ιατρικό μηχάνημα το οποίο συμμορφώνεται πλήρως με τα πρότυπα της Ευρωπαικής Ένωσης –MDD(93/42 EEC), Safety & Quality Standards EN 60601-1 (safety)/60601 -1-2 (EMC) ώστε να εξασφαλιστεί για εσάς μια σωστή κα ασφαλή μέτρης

Υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες που θα πρέπει να ακολουθήσετε, για να επιτύχετε μια σωστή μέτρηση για την λειτουργία του μεταβολισμού σας. Έτσι, τη μέρα που θα γίνει η εξέταση:

• Να μην έχετε φάει ή πιει κάτι (εκτός από νερό) για 4 ώρες πριν τη μέτρηση.
• Να μην έχετε κάνει έντονη φυσική δραστηριότητα τις τελευταίες 8 ώρες πριν τη μέτρηση.
• Να μην έχετε καπνίσει 2 ώρες πριν τη μέτρηση